Doorbraak Doha ligt in verschiet

Het heeft er lang naar uitgezien dat het niet zou lukken, maar nu lijkt het er dan toch van te komen. De Doha-handelsronde van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) zal volgens insiders deze maand eindelijk een doorbraak opleveren. De Doha-ronde, begonnen in 2001, was bedoeld om de belangrijkste overgebleven problemen van het wereldhandelssysteem aan te pakken. Dat is overigens geen overbodige luxe. Een recent studie van de handelseconomen Kym Anderson en Alan Winters schat de kosten voor de wereldeconomie van alle bestaande internationale handelsbelemmeringen op meer dan tweeduizend miljard dollar per jaar. Als zelfs maar een deel van die belemmeringen zou kunnen worden weggenomen, zou dat de economische bedrijvigheid op onze planeet een enorme oppepper kunnen geven.

Een belangrijk struikelblok in de onderhandelingen was de Europese en Amerikaanse gehechtheid aan quotas en importtarieven die de invoer van landbouwprodukten uit ontwikkelingslanden beperkten. Een ander strijdpunt was de status van patenten en andere intellectuele eigendomsrechten. Ontwikkelingslanden zetten hun kaarten op afschaffing van de beschermde status van intellectuele eigendomsrechten. De zo vrijgekomen patenten zouden voor hen zowel een nuttig middel zijn in de strijd tegen ziekten als HIV/AIDS als een lucratieve bron van inkomsten bij de productie van namaakgoederen (electronica, generieke medicijnen etc.). Westerse landen weigerden hieraan mee te werken. Als nieuwe uitvindingen immers geen beschermde status meer zouden hebben, waarom zouden westerse bedrijven dan nog miljarden investeren in onderzoek en ontwikkeling?

Het uiteindelijk akkoord behandelt tal van dit soort handelsvraagstukken. Omdat het door alle 152 lidstaten van de WTO moet worden ondertekend, is het zonder meer voorstelbaar dat de onderhandelingen geruime tijd in beslag hebben genomen. Het feit dat opkomende economieën als Brazilië, India en China deze handelsronde aangrepen om hun politieke spieren te testen, maakte de onderhandelinger er natuurlijk ook niet eenvoudiger op. Ze eisten westerse concessies op het gebied van landbouwprodukten en patenten zonder daar een betekenisvolle opening van hun eigen markten tegenover te stellen. De Doha-ronde werd meerdere keren door de betrokken partijen dood verklaard en het heeft er lang naar uitgezien dat de onderhandelingen uiteindelijk zonder resultaat zouden blijven.

Het feit dat men nu goede hoop heeft om voor het eind van deze maand tot een voorlopig akkoord te komen, heeft alles te maken met de Amerikaanse politieke situatie. De rest van de wereld weet dat met een protectionistische Democratische president veel minder makkelijk zaken te doen zal zijn dan met een vrijhandelsgezinde Republikein. Het feit dat George Bush in de nadagen van zijn presidentschap nog naarstig op zoek is naar een internationaal succesje, zal hen ongetwijfeld ook niet zijn ontgaan. Onder druk wordt alles vloeibaar, heet een oude onderhandelingswijsheid. De rest van de wereld hoopt dan ook dat met de uiterste deadline in zicht Bush eindelijk tot de concessies bereid zal zijn die een alomvattend akkoord mogelijk moeten maken. Laten we hopen dat ze gelijk hebben. De wereld kan, na al het slechte nieuws over de kredietcrisis en de oplopende inflatie, namelijk wel eens wat goed nieuws gebruiken. Een nieuw wereldwijd vrijhandelsakkoord is wat dat betreft het best denkbare medicijn.

Deze column verscheen op 5 juli j.l. in De Telegraaf