De Peter Pan generatie

Toen ik nog een klein jongetje was, zag ik op een mooie dag de tekenfilm Peter Pan. Wat een geweldig kereltje was dat! Hij kon vliegen, at wat hij lekker vond en vocht stoere gevechten met een gevaarlijk ogende piraat. Zo’n jongetje wilde ik ook worden. Net als Peter Pan nam ik me dan ook voor om nooit volwassen te worden. Tot ik op een dag – uiteraard – gewoon volwassen werd.

Het begint er zo langzamerhand op te lijken dat ik onder mijn generatie een van de weinigen ben. Mijn generatie – de twintigers en dertigers – wordt in de sociologische vakliteratuur wel aangeduid als de ‘Peter Pan generatie’. Peter Pan verwijst daarbij naar het feit dat deze generatie vastbesloten lijkt inderdaad nooit volwassen te worden. Neem bijvoorbeeld hun vreemde gehechtheid aan het ouderlijk huis. In voorgaande generaties was het niet meer dan normaal dat je ernaar streefde om zo snel mogelijk op eigen benen te staan. Een eigen huis was niet altijd meteen beschikbaar, maar was wel de droom van iedere jongere. Ik ben misschien een wat oude dertiger, maar toen ik ging studeren wilde iedere zichzelf respecterende student gewoon op kamers. Nu ligt dat blijkbaar anders. Van de universitaire studenten woont ruim een kwart nog bij papa en mama thuis, van de hbo-studenten zelfs meer dan de helft. Het past binnen een bredere trend. Onder de huidige generatie jongeren tot 23 jaar ligt het aantal thuiswonenden 10 procent hoger dan het geval was bij hun leeftijdsgenoten uit de jaren vijftig. Ruim veertig procent woont nog gewoon thuis. En waarom ook niet? Het eten is immers gratis en de was wordt op magische wijze elke week vanzelf weer schoon.

De levenshouding van de onvolwassen Peter Pan generatie kan worden samengevat in drie simpele woorden: ‘Geen keuzes graag!’ Wie denkt dat de vele zegeningen die de afgelopen decennia over deze generatie zijn uitgestort hen dankbaar zouden stemmen, heeft het dan ook mis. Hoe meer kansen je hebt, hoe meer er immers te kiezen valt. Dit probleem heeft zelfs een naam gekregen: het dertigersdilemma. De Peter Pans hebben het er maar moeilijk mee. Neem Barbara (30), die zo moeilijk kan kiezen dat ze maar liefst drie banen tegelijk heeft: bedrijfsleider van een restaurant, fondsenwerver voor een non-profitorganisatie en medewerker van een galerie. Of ze daarmee de juiste keuze heeft gemaakt? Mjah... “Het blijft knagen. Ik heb toch niet voor niets rechten gestudeerd? Ik denk dat ik meer kan. Misschien moet ik toch kandidaat-notaris worden.” ‘Keuzestress’ noemen de psychologen dat. Volgens onderzoek van de Universiteit van Amsterdam heeft bijna 75 procent van alle hoger opgeleiden tussen 25 en 35 er last van. Gelukkig zijn er inmiddels ook ‘life coaches’ die zich speciaal op deze markt gestort hebben. Met een paar sessies ‘dilemma coaching’ wordt de hoger opgeleide Peter Pan zo over zijn ‘dertigersdip’ heen geholpen.

De slimsten onder de Peter Pans hebben geleerd dat je helemaal niet in theraptie hoeft om je toch lekker te voelen. Het is veel effectiever om je eigen gebrek aan doortastendheid te presenteren als een bewuste keuze. Neem de ‘bewust’ kinderloze dertigers. Klinkt prachtig, totdat je beseft dat deze generatie helemaal nergens ‘bewust’ voor kiest. De enige beslissing die ze nemen, is om niets te besluiten. Dus trouwen ze bijvoorbeeld niet. Het aantal jaarlijks gesloten huwelijken daalde van bijna 90 duizend op een bevolking van 11.4 miljoen in 1960 naar iets meer dan 72 duizend huwelijken op een bevolking van 16.4 miljoen in 2006. Logisch natuurlijk, want trouwen is een buitengewoon bindend besluit. Als het een beetje tegenzit, zit je er immers voor de rest van je leven aan vast. Hetzelfde geldt voor kinderen krijgen. Het aantal geboorten per jaar is dan ook gedaald van bijna 240 duizend in 1960 naar nog geen 180 duizend in 2007. Bewust, natuurlijk.

Nu wil ik uiteraard mijn generatiegenoten niet dwingen om te kiezen. Als ze onvolwassen willen blijven, moeten ze dat zelf weten – al heeft het voor ons allemaal wel vervelende consequenties. Wie moet immers over veertig jaar de pensioenen betalen en de bedpannen legen voor deze besluiteloze generatie, als ze zelf geen kinderen durven te nemen? Wat me wel ergert, is dat het eigenlijk allemaal nep Peter Pans zijn. Peter Pan zelf was een lachebek, een aartsoptimist die niet wilde opgroeien omdat hij nooit wilde ophouden met dromen. De huidige Peter Pan generatie daarentegen blinkt vooral uit in zelfbeklag. Een recent opinieonderzoek onder ‘bewust’ kinderloze dertigers leidde bijvoorbeeld tot een stortvloed van jammerklachten. “Kan ik nou alweer niet in juli weg omdat collega’s met kinderen zo nodig voorgaan?” Of nog erger: “Ouders mogen voor een ziek kind meteen weg. Toen mijn hond gesteriliseerd moest worden, mocht mijn partner [politiekcorrect woord voor ‘vriend’, JL] een vrije dag opnemen.” Zorgverlof voor de hond? Statutair recht op vakantie in juli? Mijn antwoord is simpel. Wordt eerst maar eens volwassen, dan praten we wel verder.

Deze column verscheen op zaterdag 1 november j.l. in Reader's Digest